In vooruizicht op de Leeslampavond rond Knut Hamsun brengen we maandelijks een Noorse collega-literator van Hamsun in het voetlicht. Na Ibsen in mei, stellen we  in deze juni-blog de eerste Noorse Nobelprijswinnaar Bjørnsterne Bjørnson  aan u voor.

Bjørnsterne Bjørnson werd in 1832 geboren in het gezin van een plattelandspredikan en liep school op het gymnasium van het toenmalige Kristiania (wat nu Oslo is) maar staakte zijn studie om journalist te worden. Eind de jaren vijftig van de 19de eeuw was hij enkele jaren directeur van de Noorse schouwburg in Bergen om daarna redactielid te worden van Aftenbladet. Van 1860 tot 1863 maakte hij een studiereis naar Duitsland en Italië, waarna nog veel buitenlandse reizen zouden volgen. Vana 1881 vestigt hij zich in Parijs. Hij pendelde vanaf 1887 ook veelvuldig op en neer tussen Parijs en Lillehammer, in zijn geliefde Noorwegen. Hij stierf ook in Parijs in 1910, maar werd in Kristiania begraven.
Als schrijver werd Bjørnson bekend als episch poëet, toneelschrijver en romancier. Tot zijn bekendste werken behoren het drama Sigurd Slembe (1862) en de historische roman Mary Stuart I van Schotland uit 1864. Hij schreef ook de tekst van het Noorse volkslied waarvan de componist zijn neef Rikard Nordraak is. Verder werkte hij samen met Edvard Grieg, die onder meer de toneelmuziek schreef voor Sigurd Jorsalfar (1872). In Parijs werd Bjørnson sterk beïnvloed door het Franse realisme met Victor Hugo als belangrijkste exponent, maar ook door Georg Brandes. Mede dankzij deze invloeden groeide hij uit tot een van de grootste vernieuwers in de Noorse literatuur. In 1903 ontving hij dan ook de Nobelprijs voor de Literatuur.
Naast schrijver drukte Bjørnson ook als politicus zijn stempel in het Noorwegen van de negentiende eeuw. Hij was republikein, toonde zich voorstander van het pangermanisme, zette zich in voor het algemeen kiesrecht in Noorwegen en verzette zich tegen de macht van de (staats)kerk.
In cultureel opzicht keerde hij zich fors tegen de toen in Noorwegen sterk voelbare invloed vanuit de Deense cultuur. Ook nam hij geregeld stelling in internationale kwesties, onder meer tijdens de Dreyfusaffaire, waarin hij nadrukkelijk partij koos voor Alfred Dreyfus.

The Nobel Prize in Literature 1903 was awarded to Bjørnstjerne Bjørnson "as a tribute to his noble, magnificent and versatile poetry, which has always been distinguished by both the freshness of its inspiration and the rare purity of its spirit". (bron: website nobelprijs)